Bill Gates publiceerde onlangs een blogpost waarin hij aandrong op een meer optimistische benadering van de aanpak van de klimaatverandering, met het argument dat uitsluitend focussen op emissiereducties op de korte termijn ervoor kan zorgen dat middelen worden onttrokken aan de aanpak van urgente kwesties als honger en ziekte. Hij stelt voor om prioriteit te geven aan verbeteringen in de levens van mensen en gebruik te maken van technologische vooruitgang, met name kunstmatige intelligentie (AI), om door een opwarmende wereld te navigeren. Critici beweren echter dat zijn boodschap het risico loopt de ernst van de klimaatcrisis te bagatelliseren en voorrang te geven aan technologische oplossingen boven de behoeften van kwetsbare gemeenschappen.
Het verhaal verschuiven: van emissies naar menselijke welvaart
De memo van Gates, uitgebracht voorafgaand aan kritische VN-klimaatonderhandelingen, heeft tot doel een hoopvoller perspectief te bevorderen. Hij beweert dat een ‘doemscenario’ op de klimaatverandering contraproductief is, omdat het leidt tot een te grote nadruk op het terugdringen van de uitstoot en mogelijk de inspanningen om de mondiale gezondheid en welvaart te verbeteren, belemmert. Hij pleit voor het gebruik van maatstaven zoals de Human Development Index van de VN als een betere maatstaf voor vooruitgang, waarbij hij het belang benadrukt van gezondheid en welvaart als de beste verdediging tegen klimaatverandering.
Zijn voorgestelde oplossingen zijn gericht op technologische vooruitgang, waaronder AI-aangedreven gezondheidszorgapparatuur en mobiele apps die boeren voorzien van plant- en bemestingsadvies. Hoewel deze innovaties potentie hebben, vragen critici zich af of ze de diepere oorzaken van de kwetsbaarheid aanpakken en op adequate wijze tegemoetkomen aan de behoeften van gemeenschappen die al getroffen zijn door de klimaatverandering.
De paradox van AI en groeiende emissies
Deze accentverschuiving komt op een complex moment voor Gates en Microsoft. Ondanks de belofte van Microsoft om in 2020 CO2-negatief te worden, heeft de ontwikkeling van energie-intensieve AI-modellen de CO2-uitstoot van het bedrijf de afgelopen jaren ironisch genoeg vergroot. Hoewel Gates gelooft dat de voordelen van AI groter zijn dan de kosten voor het milieu, brengt dit een cognitieve dissonantie met zich mee die critici verontrustend vinden.
Het doel van kwetsbare gemeenschappen ontbreekt
De kern van de kritiek ligt in de perceptie dat Gates’ benadering voorbijgaat aan de geleefde realiteit van gemeenschappen die onevenredig getroffen worden door klimaatrampen. Zijn bewering dat klimaatverandering niet de ‘grootste bedreiging’ zal zijn voor de levens en het welzijn van de meeste mensen is bijzonder controversieel, vooral gezien de talrijke verhalen over hoe klimaatgerelateerde gebeurtenissen de armoede en kwetsbaarheid verergeren.
“Als er een tyfoon is, kun je niet vissen… Je kunt niet op het land werken.” – 17-jarig meisje in de Filipijnen, dat verslag doet van mensenhandel in de nasleep van supertyfoon Haiyan.
De jonge vrouw op de Filippijnen, die gedwongen werd tot onrechtmatig huishoudelijk werk nadat supertyfoon Haiyan haar levensonderhoud verwoestte, benadrukt bijvoorbeeld hoe klimaatrampen mensen in gevaarlijke situaties kunnen brengen. Op dezelfde manier hebben gemeenschappen die worstelen met droogte en onbetrouwbare oogsten vaak geen toegang tot hulpbronnen en zijn ze afhankelijk van traditionele kennis die vaak over het hoofd wordt gezien ten gunste van technologisch gedreven oplossingen.
De geschiktheid van AI-gestuurde oplossingen in twijfel trekken
De overtuiging dat AI en technologie een wondermiddel bieden voor klimaatuitdagingen wordt ook door mensen ter plaatse op de proef gesteld. Gabriel Manyangadze, manager voedsel- en klimaatrechtvaardigheid bij het Southern African Faith Communities’ Environment Institute, merkt op dat hoewel AI informatie kan verschaffen, dit zich niet altijd vertaalt in tastbare actie. Zijn groep pleit voor eenvoudigere, meer toegankelijke oplossingen zoals waterpompen op zonne-energie, een noodzaak voor boeren in gebieden die gevoelig zijn voor droogte.
Bovendien maken sommigen zich zorgen dat de landbouwagenda van Gates de controle van bedrijven over de voedselsystemen in Afrika zou kunnen vergroten, waardoor de schulden van boeren en de afhankelijkheid van dure synthetische meststoffen en energieverslindende technologieën zouden toenemen.
“De toekomst van voedsel en klimaat moet worden gevormd door degenen die hun gemeenschappen voeden, niet door miljardairs die gokken op de volgende gepatenteerde oplossing.” – Loren Cardeli, strategiecoördinator bij A Growing Culture.
Een oproep tot herstelbetalingen voor het klimaat
In plaats van zich uitsluitend te concentreren op technologische oplossingen en groene premies, roepen voorstanders steeds vaker op tot klimaatherstel – financiële hulp om gemeenschappen te compenseren voor ‘verlies en schade’ als gevolg van klimaatrampen. Critici beweren dat het richten van klimaatfondsen op het ondersteunen van de gezondheid en welvaart van kwetsbare bevolkingsgroepen, te beginnen met herstelbetalingen voor het klimaat, een effectievere en rechtvaardigere aanpak zou zijn.
Concluderend: hoewel de wens van Bill Gates om een optimistischer kijk op de klimaatverandering te koesteren begrijpelijk is, dreigt zijn focus op technologische oplossingen en het bagatelliseren van de urgentie van emissiereducties de behoeften van de meest kwetsbare gemeenschappen over het hoofd te zien. Het debat rond zijn boodschap benadrukt de voortdurende spanning tussen technologische innovatie en de noodzaak van systemische verandering bij het aanpakken van de klimaatcrisis.
