Regelmatige lichaamsbeweging wordt al lang aangeprezen als gunstig voor zowel de fysieke als de mentale gezondheid. Hoewel de impact ervan op hart- en vaatziekten algemeen bekend is, is het verband tussen fysieke activiteit en cognitieve achteruitgang, vooral in verband met de ziekte van Alzheimer, minder duidelijk. Een nieuwe studie gepubliceerd in * Neurology * suggereert een veelbelovend verband: slechts 3000 stappen per dag lopen kan oudere volwassenen helpen de progressie van aan de ziekte van Alzheimer gerelateerde veranderingen in de hersenen te vertragen.
Dit is niet zomaar een artikel over ‘wandelen voor gezondheid’; onderzoekers probeerden verder te gaan dan correlatiestudies waarbij individuen zich hun activiteitenniveau herinneren. Deze keer konden ze met behulp van objectieve gegevens van draagbare stappentrackers, gedragen door 296 cognitief gezonde individuen tussen 50 en 90 jaar, de dagelijks genomen stappen direct meten. Deelnemers ondergingen ook beeldvorming van de hersenen aan het begin van het onderzoek en periodiek gedurende meerdere jaren (variërend van drie tot veertien jaar) om de niveaus van bèta-amyloïde en tau-eiwitten te controleren – klontjes van deze eiwitten worden beschouwd als kenmerken van de ziekte van Alzheimer. Jaarlijks werden cognitieve tests uitgevoerd om het geheugen en de verwerkingssnelheid te beoordelen.
De onderzoekers voerden deze uitgebreide gegevens in een statistisch model in, waardoor ze de relatie tussen het aantal stappen, veranderingen in herseneiwitten en cognitieve achteruitgang konden analyseren. Ze ontdekten dat personen met een hoger dan gemiddeld bèta-amyloïdgehalte in het begin een significante vertraging van de tau-accumulatie zagen als ze dagelijks 3.000 tot 5.000 stappen liepen.
Belangrijk is dat deze vermindering van de opbouw van tau correleerde met een bijna 40% langzamer tempo van cognitieve achteruitgang gedurende een gemiddelde follow-upperiode van negen jaar vergeleken met degenen die minder dan 3.000 stappen zetten (gedefinieerd als inactief). Het lopen van tussen de 5.000 en 7.500 stappen per dag bracht nog meer voordelen met zich mee, met een 54% langzamer tempo van cognitieve achteruitgang. Het overschrijden van de 7.500 stappen vertaalde zich echter niet in extra voordelen – wat een optimaal bereik voor cognitief voordeel suggereert.
De studie bewijst niet definitief dat lopen deze gunstige veranderingen rechtstreeks veroorzaakt; andere levensstijlfactoren kunnen een rol spelen. Onderzoekers erkennen beperkingen, waaronder het gebrek aan gegevens over de diagnoses van Alzheimer tijdens de follow-up en de mogelijkheid dat reeds bestaande aandoeningen zowel het activiteitenniveau als de cognitieve achteruitgang kunnen beïnvloeden.
Ondanks deze kanttekeningen bieden de bevindingen overtuigend bewijs ter ondersteuning van het integreren van regelmatige fysieke activiteit, met name wandelen, in een strategie voor gezond ouder worden. Charles Marshall van de Queen Mary Universiteit van Londen benadrukt dat, hoewel het vaststellen van exacte stappentellingsdoelen minder belangrijk is dan consistente beweging, “het idee om regelmatig iets te doen – zelfs oefeningen met een lage intensiteit – en niet te fixeren op hoge aantallen, nuttig kan zijn.”
Verder onderzoek met striktere experimentele ontwerpen zal ongetwijfeld nodig zijn om het causale verband tussen lopen en cognitieve gezondheid te versterken. Niettemin onderstreept deze studie dat eenvoudige handelingen zoals opstaan en bewegen diepgaande gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid van de hersenen op latere leeftijd.
