Koraalriffen, vaak gezien als levendige ecosystemen die bedreigd worden, hebben historisch gezien een verrassende rol gespeeld in het aansturen van de trends op het gebied van de opwarming van de aarde in de afgelopen 250 miljoen jaar. Uit nieuw onderzoek blijkt dat uitgebreide koraalgroei, hoewel ogenschijnlijk goedaardig, de natuurlijke koolstofcycli verstoort, wat leidt tot aanzienlijke temperatuurstijgingen. Dit is geen moderne kwestie; het is een dieptijdspatroon ingebed in de geologische geschiedenis van de aarde.
De verstoring van de koolstofcyclus
Koraalriffen genereren koolstofdioxide (CO2) als bijproduct van de opbouw van hun calciumcarbonaatskeletten. Wanneer riffen zich uitbreiden over ondiepe mariene omgevingen, concurreren ze met diepzeeplankton om essentiële calcium- en carbonaationen. Plankton begraaft deze mineralen, waardoor koolstof effectief wordt vastgehouden; riffen voorkomen dit en laten het in de atmosfeer vrijkomen.
Deze onevenwichtigheid is niet louter theoretisch. Onderzoekers, waaronder Tristan Salles van de Universiteit van Sydney, hebben deze wisselwerking gemodelleerd met behulp van platentektoniek, klimaatsimulaties en sedimentgegevens. Hun bevindingen wijzen op drie grote historische verstoringen – tijdens het midden van het Trias, het midden van het Jura en het late Krijt – waarbij de wijdverbreide koraalgroei samenviel met aanzienlijke temperatuurstijgingen.
Onbalans op lange termijn
De cruciale conclusie is dat zodra dit evenwicht verschuift, het herstel niet snel zal verlopen. Het herstellen van het evenwicht kan honderdduizenden tot miljoenen jaren duren, wat de menselijke tijdschalen ver overtreft. Dit betekent dat verstoringen uit het verleden blijvende sporen hebben achtergelaten in het klimaat op onze planeet, en dat de huidige veranderingen dit proces versnellen.
Moderne implicaties
Tegenwoordig is de situatie drastisch anders. De menselijke CO2-uitstoot veroorzaakt opwarming en verzuring in een tempo dat te snel is om door natuurlijke carbonaatfeedbacklussen te kunnen compenseren. Zowel koralen als plankton sterven af, waardoor een ecologische crisis ontstaat met onvoorspelbare gevolgen.
Hoewel koralen overtollige voedingsstoffen kunnen absorberen, maakt de snelheid van de moderne veranderingen dit voordeel onbeduidend. Zoals Alexander Skeels van de Australian National University het stelt, toont dit onderzoek een ‘diep verweven feedbackcyclus tussen leven en klimaat’ aan. Soorten reageren niet alleen op het klimaat; ze geven het actief aan.
Beyond Corals: een dieper patroon
De invloed reikt verder dan koralen. Oude microbiële kolonies, zoals stromatolieten, hebben ook de atmosferische koolstof in de loop van de geologische tijd gemoduleerd. Het verband tussen biologisch leven en klimaat is van fundamenteel belang en daagt het idee uit dat het klimaat uitsluitend wordt bepaald door ‘onveranderlijke fysische en chemische processen’.
Uiteindelijk is het begrijpen van deze diepgaande feedback cruciaal: de temperatuur op aarde is niet alleen een kwestie van natuurkunde; het is een zich samen ontwikkelende lus waarin het leven zelf een belangrijke rol speelt.
