De Verenigde Staten beschikken mogelijk over een enorme, onaangeboorde hulpbron ter waarde van wel 100 miljard dollar – niet begraven in mijnen, maar in de afvalas van tientallen jaren van kolengestookte energieopwekking. Nieuw onderzoek suggereert dat het terugwinnen van zeldzame aardmetalen (REE’s) uit dit afgedankte materiaal de afhankelijkheid van het land van buitenlandse leveranciers aanzienlijk zou kunnen verminderen, met name China, dat momenteel ongeveer 70% van de mondiale REE-markt controleert.
De mogelijkheid om van afval naar schat te gaan
Geologen van de Universiteit van Texas in Austin schatten dat er voor 97 miljard dollar aan REEs haalbaar is uit de 52 miljard ton steenkoolas die sinds de jaren vijftig is opgehoopt. Het concept is eenvoudig: wanneer steenkool verbrandt, worden waardevolle sporenelementen die in de as achterblijven geconcentreerd, waardoor de winning potentieel haalbaar wordt.
Waarom dit belangrijk is: REE’s zijn essentieel voor moderne technologie, van batterijen voor elektrische voertuigen en windturbines tot smartphones en militaire toepassingen. Het beveiligen van een binnenlandse toeleveringsketen is niet alleen een economische kwestie; het is een kwestie van nationale veiligheid. Momenteel zijn de VS sterk afhankelijk van import, wat kwetsbaarheid creëert voor geopolitieke verschuivingen en verstoringen van het aanbod.
Hoe steenkoolas een verborgen schat werd
Steenkool is niet puur; gedurende miljoenen jaren absorbeert het sporen van andere elementen, waaronder REE’s. Deze concentraties zijn te laag om in ruwe steenkool last van te hebben. Bij het verbranden van de steenkool blijft er echter een glazige as achter waarin deze elementen 4 tot 10 keer meer geconcentreerd worden.
Dit betekent niet dat steenkoolas een goudmijn is; commerciële ertsafzettingen hebben veel hogere concentraties. Maar omdat de as al als afval wordt opgegraven, vermijdt het extractieproces de milieu- en financiële kosten van traditionele mijnbouw.
De cijfers achter het potentieel
Onderzoekers schatten dat toegankelijke steenkoolasafzettingen ongeveer 11 miljoen ton REE’s bevatten, wat de huidige Amerikaanse reserves bijna acht keer overtreft. De theoretische waarde van deze elementen – inclusief yttrium en scandium – zou 165 miljard dollar kunnen bereiken, waarbij 97 miljard dollar realistisch gezien kan worden terugverdiend.
De belangrijkste conclusie: Hoewel het nog steeds grotendeels theoretisch is, is de economische prikkel sterk genoeg dat zowel wetenschappers als de Amerikaanse overheid de extractiemethoden serieus onderzoeken.
Beyond Coal Ash: andere opkomende bronnen
De zoektocht naar alternatieve REE-bronnen reikt verder dan steenkoolafval. Wetenschappers onderzoeken andere opties, waaronder:
- Vulkanen: Uitgestorven, ijzerrijke vulkanen kunnen naast bestaande ijzerertsoperaties opnieuw worden gebruikt voor de mijnbouw voor REE’s.
- Fytomining: Bepaalde planten, zoals een onlangs ontdekte varen, verzamelen op natuurlijke wijze REE’s uit metaalachtige bodems, wat een duurzame (hoewel nog steeds experimentele) extractiemethode biedt.
De toekomst van het aanbod van zeldzame aardmetalen
De ontdekking van steenkoolas benadrukt een cruciale verschuiving in het denken over hulpbronnen: afvalstromen zijn niet langer alleen maar verplichtingen, maar potentiële bronnen van waardevolle materialen. Als winning haalbaar blijkt, kan dit de REE-markt hervormen, de afhankelijkheid van import verminderen en nieuwe economische kansen creëren.
Het grotere plaatje: Naarmate de vraag naar hernieuwbare energiebronnen blijft groeien, zullen innovatieve extractiemethoden – of het nu gaat om steenkoolas, vulkanen of bio-engineered centrales – van cruciaal belang zijn voor het veiligstellen van een duurzame en gediversifieerde toeleveringsketen.
