Nowe badanie przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetów w Cambridge i Uniwersytetu w Pittsburghu zidentyfikowało pięć głównych epok rozwoju i upadku mózgu, począwszy od niemowlęctwa do starości. Korzystając z obszernych danych MRI pochodzących od ponad 3800 osób, neurobiolodzy zidentyfikowali kluczowe punkty zwrotne w wieku 9, 32, 66 i 83 lat, wykazując, że mózg nie jest statyczny, ale podlega znaczącej przebudowie przez całe życie.
Dzieciństwo i dorastanie: szybki wzrost i przycinanie
Pierwsza faza, trwająca od urodzenia do 9. roku życia, charakteryzuje się szybką ekspansją zarówno istoty szarej (zawierającej ciała komórkowe neuronów), jak i istoty białej (łączącej neurony). Ten początkowy wzrost powoduje powstanie nadmiaru połączeń neuronowych, przypominających przerośniętą sieć. Jednak w miarę zbliżania się okresu dojrzewania mózg ulega przycinaniu, eliminując mniej wydajne połączenia w celu optymalizacji funkcjonalności.
Druga era, okres dojrzewania, pokazuje dalszy wzrost istoty białej wraz z dalszym udoskonalaniem sieci. Ten etap charakteryzuje się zmianami hormonalnymi i coraz wydajniejszą komunikacją między obszarami mózgu, a proces ten trwa do wczesnych lat trzydziestych.
Dorosłość i wczesne starzenie się: stabilizacja i stopniowy upadek
Wbrew wcześniejszym przypuszczeniom mózg osiąga pełną dojrzałość dopiero w wieku 32 lat. W tym momencie architektura neuronowa stabilizuje się, a obszary mózgu stają się bardziej wyspecjalizowane i odrębne. Ta faza stabilizacji trwa około trzech dekad.
Około 66. roku życia pojawiają się pierwsze oznaki degradacji neurologicznej. Sieci mózgowe zaczynają się rozrzedzać wraz z osłabieniem połączeń neuronowych i spadkiem wydajności. Ta stopniowa reorganizacja jest prawdopodobnie spowodowana naturalnymi procesami starzenia i zwyrodnienia istoty białej.
Late old age: cognitive shift and local load
Ostatni etap, po 83 latach, charakteryzuje się wyraźnym spadkiem łączności całego mózgu. W miarę pogarszania się komunikacji globalnej sieci lokalne przejmują większe obciążenie poznawcze.
Dlaczego to ma znaczenie: To badanie dostarcza ważnego kontekstu dla zrozumienia funkcjonowania mózgu na różnych etapach życia. W badaniu podkreślono, że słabości poznawcze, takie jak trudności w uczeniu się w dzieciństwie lub demencja w starszym wieku, mogą być powiązane z tymi konkretnymi fazami rozwojowymi. Dalsze badania tych epok mogą prowadzić do bardziej ukierunkowanych interwencji i lepszego leczenia schorzeń neurologicznych.
Odkrycia te potwierdzają pogląd, że mózg stale się dostosowuje, a jego architektura jest nierozerwalnie związana z naszymi doświadczeniami życiowymi.
