Trzęsienie ziemi o rekordowych rozmiarach
28 marca 2025 roku w Birmie miało miejsce trzęsienie ziemi, które stało się jednym z najbardziej niszczycielskich wydarzeń we współczesnej sejsmologii. Moment siły wahał się od 7,7 do 7,8, co czyni go jednym z najpotężniejszych trzęsień ziemi w historii regionu. Zniszczenia były katastrofalne, zginęło co najmniej 5352 osób, a wzdłuż uskoku Sagaing doszło do znacznych uszkodzeń strukturalnych.
Powstałe pęknięcie powierzchni miało długość ponad 450 kilometrów i przeszło przez największe miasta kraju, w tym Mandalay i Naypyitaw. Szczególnie interesujący jest fakt, że pęknięcie rozchodziło się z niezwykłą prędkością – superścinaniem, czyli większą od prędkości lokalnej fali poprzecznej. Zjawisko to, podobnie jak lot naddźwiękowy, obserwuje się niezwykle rzadko.
Nowe metody badawcze
Naukowcy pod przewodnictwem Shenji Wei zastosowali innowacyjne, kompleksowe podejście do analizy tego wyjątkowego wydarzenia. Ich metodologia obejmowała:
- Mapowanie deformacji powierzchni 3D
- Analiza funkcji odbiornika sejsmicznego
- Teledetekcja
- Dane telesejsmiczne
- Lokalne dane sejsmiczne
Umożliwiło to naukowcom uzyskanie kompleksowego obrazu dynamiki pękania i struktury uskoku.
Odkrycia badawcze
Najważniejsze ustalenia były następujące:
-
Pęknięcie rozpoczęło swoją podróż ze zwykłą prędkością podskórną, a następnie przyspieszyło do rekordowej prędkości 5,3 km/s w odległości około 100 km na południe od epicentrum.
-
Segment prędkości superścinania trwał ponad 200 km i zbiegł się ze strefą uskoków o niskiej prędkości o grubości około 2 km.
-
Zmniejszenie prędkości fali poprzecznej o 45% w tej strefie potwierdza jego specjalną strukturę.
-
Prosta geometria uskoku i gruba strefa uskoku przyczyniły się do długotrwałej propagacji prędkości superścinania.
-
Ważną rolę odegrał także basen osadowy wzdłuż południowego odcinka uskoku, zwiększając naprężenia ścinające.
Naukowcy sugerują, że połączenie prostej geometrii uskoku i grubej strefy uskoku stworzyło wyjątkowe warunki dla rozwoju czoła pęknięcia superścinającego.
Znaczenie praktyczne
Uzyskane wyniki mają istotne implikacje dla bezpieczeństwa sejsmicznego:
- Zrozumienie mechanizmów uszkodzeń superścinających poprawi ocenę ryzyka sejsmicznego dla innych regionów o podobnej budowie geologicznej
- Wyniki można wykorzystać do opracowania dokładniejszych modeli zagrożenia sejsmicznego
- Znajomość czynników wpływających na awarię superścinania pomoże w przygotowaniu obszarów zaludnionych, znajdujących się na obszarach wysokiego ryzyka
Należy zauważyć, że chociaż takie badania nie mogą zapobiec wystąpieniu trzęsień ziemi, dają one możliwość dokładniejszej oceny ryzyka i przygotowania się na możliwe konsekwencje.
Podsumowując, analiza trzęsienia ziemi w Birmie dostarczyła cennego materiału naukowego, który pogłębia wiedzę na temat mechanizmów uszkodzeń sejsmicznych. Wiedza ta stanie się podstawą do udoskonalenia metod oceny ryzyka sejsmicznego na całym świecie, szczególnie w regionach o grubych strefach uskoków i prostej geometrii uskoków.
